Ο όρος πειθαρχία έχει διαφορά από τον όρο οριοθέτηση. Η πειθαρχία σχετίζεται με έναν άκαμπτο αυστηρό τρόπο ο οποίος δεν ανταποκρίνεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού. Αντίθετα, η οριοθέτηση έχει ως στόχο να καλλιεργήσει την συνείδηση του παιδιού. Τα οφέλη της οριοθέτησης είναι πολλά. Το παιδί μέσω των ορίων αισθάνεται ασφάλεια, γίνεται πιο υπεύθυνο και ανεξάρτητο. Ξέρουν τι να περιμένουν, έχουν ένα συγκεκριμένο πρότυπο, αποφορτίζονται συναισθηματικά. Τα όρια βοηθούν το παιδί να αποκτήσει ισορροπία ανάμεσα στα δικά του ''θέλω'' και των άλλων, καθώς και κοινωνικές δεξιότητες. Γίνονται λιγότερο παθητικά και έρευνες δείχνουν πως παρουσιάζουν υψηλότερες σχολικές επιδόσεις.
Παρόλα τα οφέλη των ορίων, στην πραγματικότητα η εφαρμογή τους δεν είναι διόλου εύκολη. Τα όρια διαφέρουν ανάλογα το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού καθώς και το αξιακό σύστημα της οικογένειας. Ωστόσο υπάρχουν κάποιες βασικές κατευθυντήριες γραμμές στην οριοθέτηση. Τα όρια πρέπει να δίνονται σε ένα κλίμα αγάπης, αποδοχής και σεβασμού. Είναι σημαντικό να δίνεται στο παιδί η δυνατότητα της επιλογής, να μπορεί δηλαδή να επιλέξει ανάμεσα σε δυο πράγματα που εσείς θεωρείτε σωστά. Τα παιδιά θέλουν λογικά επιχειρήματα που βασίζονται στην αλήθεια. Να του εξηγούμε δηλαδή για ποιο λόγο δεν πρέπει να κάνει κάτι και όχι απλά να του το απαγορεύουμε, ακόμη να του προτείνουμε άλλα πράγματα που θα μπορούσε να κάνει αντί της συγκεκριμένης πράξης.
Συνεχίζοντας, τα όρια πρέπει να είναι ξεκάθαρα, σαφή και συγκεκριμένα. Να του λέμε ακριβώς ότι τώρα θα γίνει αυτό επειδή έκανες την τάδε συγκεκριμένη πράξη. Να είναι άμεσα, δηλαδή να γίνονται ως άμεση συνέπεια της κακιάς πράξης του παιδιού και όχι το επόμενο απόγευμα ή την επόμενη βδομάδα που θα το θυμηθούμε. Να μη του λέμε ότι είναι κακό παιδί και δε το αγαπάμε, αλλά πως η συγκεκριμένη πράξη του δεν ήταν σωστή. Να είναι σταθερός ο λόγος μας, να ξέρει το παιδί πως η εφαρμογή της τάδε πράξης έχει τη συγκεκριμένη συνέπεια και σήμερα και αύριο και όποτε τελοσπάντων την ξανακάνει. Αυτό πρέπει να τηρείται και από τους δυο γονείς και να έχουν συμφωνήσει και οι δυο για τη συγκεκριμένη οριοθέτηση. Συμβαίνει αρκετές φορές οι γονείς να μαλώνουν μπροστά στο παιδί και ο πατέρας να λέει ''Κάνε αυτό'' και η μητέρα ''Κάνε το άλλο'', με αποτέλεσμα το παιδί να διχάζεται. Τα όρια τα βάζουμε όταν ασχολούμαστε μόνο με το παιδί και το κοιτάμε και όχι την ώρα που μαγειρεύουμε ή πλένουμε τα πιάτα. Είναι σημαντικό ο γονέας να είναι ψύχραιμος, να μιλάει σταθερά με τόνο χαμηλό και όχι μεγαλόφωνα και εκτός ελέγχου. Λέγοντας ο γονέας:"Δεν θα δεις την ταινία εάν δεν έχεις τελειώσεις το διάβασμά σου μέχρι τις 8'', εκφράζει στην ουσία μια απειλή, ενώ μπορεί να πει: "Μπορείς να δεις την ταινία αν έχεις τελειώσει το διάβασμά σου μέχρι τις 7. Αν νιώσουμε ότι έχουμε κάνει κάποιο λάθως με το παιδί, να μη διστάσουμε να του ζητήσουμε ''Συγνώμη'' και να του εξηγήσουμε. Ας μη ξεχνάμε πως είμαστε το πρότυπό τους.
Μπορούμε να ενισχύουμε τη θετική συμπεριφορά του παιδιού με διάφορους τρόπους. Κάθε φορά που κάνει μια θετική πράξη μπορούμε να του παρέχουμε είτε υλική είτε σωματική είτε λεκτική ενίσχυση. Έτσι μπορούμε να το πάρουμε αγκαλιά, να του προσφέρουμε χάδια, να το επαινέσουμε, να δει την αγαπημένη του ταινία κ.ο.κ. Στην αρχή οι ενισχυτές μπορεί να είναι αρκετοί και έντονοι για να δώσουμε κίνητρο στο παιδί να κάνει τη θετική πράξη, ωστόσο σταδιακά πρέπει να αποσύρονται μέχρι να πραγματοποιηθεί η εσωτερική παρώθηση, δηλαδή το παιδί να το κάνει δικό του και να μην χρειάζεται ενισχυτές. Σε περιπτώσεις που νιώθουμε πως το παιδί κάνει ανεπιθύμητες πράξεις για να τραβήξει την προσοχή μας και όχι για κάποιο συγκεκριμένο λόγο μπορούμε να εφαρμόσουμε την απόσβεση, δηλαδή να το αγνοήσουμε εκείνη τη στιγμή(να μη του μιλάμε, το κοιτάμε, αγγίζουμε), με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν κινδυνεύει, έτσι ώστε να καταλάβει πως η χειριστική του συμπεριφορά δεν πιάνει. Μια άλλη εφαρμογή είναι το Time out, όπου το παιδί αποσύρεται από το πλούσιο σε ερεθίσματα περιβάλλον του σε ένα περιβάλλον με λιγότερα ερεθίσματα(όχι όμως σκοτεινό, απομονωμένο) για λίγα λεπτά ανάλογα με την ηλικία του.
Κλείνοντας, η κάθε οικογένεια απαρτίζεται από διαφορετικά άτομα, με διαφορετικό αξιακό σύστημα. Δεν υπάρχουν έτοιμες συνταγές, επειδή το κάθε παιδί είναι μοναδικό και αυτό που ταιριάζει σε ένα, δεν ταιριάζει σε άλλο. Το σίγουρο είναι πως χρειάζεται προσπάθεια, υπομονή και επιμονή από μέρους των γονέων.
Πηγή: Σεμινάριο στο Ανοικτό Ίδρυμα Εκπαίδευσης
No comments:
Post a Comment
λεμονοσχόλιο